11 augustus 2025
Ook dementerende mensen kunnen heldere ogenblikken hebben. Alsof ze hun dement zijn even vergeten. Dan kunnen ze opeens helder praten en denken, zich bepaalde dingen herinneren en zelfs meer emotioneel verbonden met hun dierbaren raken. Dit wonderbaarlijke verschijnsel staat bekend onder de naam paradoxale luciditeit. Paradoxaal omdat het eigenlijk helemaal niet kan, want dementeren is een progressief proces. Het verschijnsel kan valse hoop geven dat het met de dementerende weer beter zal gaan, maar na een paar minuten kan de helderheid weer afnemen. En het treedt opvallend vaak op bij mensen, kort voordat ze sterven. Dit merkwaardige fenomeen doet me denken aan het boekje Pauls ontwaken waarin Frederik van Eeden vertelt over het heldere sterven van zijn vierentwintigjarige zoon. Paul is heel mooi gestorven, en nadien blijft de auteur zich verbonden voelen met zijn zoon, alsof die altijd aanwezig blijft. Voor mij heel herkenbaar als ik denk aan mijn boezemvriend Piet wiens sterven ik mocht meemaken. Liever dan het ‘totdat de dood ons scheidt’ heb ik het over een ‘totdat de dood ons verbindt’.
Vier maanden geleden begon ik mij zorgen om Vriend te maken toen ik hem in zijn kamer op bed aantrof. Hij was heel goed verstaanbaar en vertelde me dat hij ging sterven. Hij was verdrietig en had met mij te doen omdat ik nu alleen verder moest. Met betraande ogen keek hij mij recht aan, zachtjes mijn handen, gezicht en haar strelend. Het voelde alsof hij dichter dan ooit bij me was. De Ware Vriend. Hij ademde rustig en ik was bang dat hij inderdaad nu zou sterven, want ik had wel eens gelezen dat mensen soms vlak voor hun heengaan zo’n periode van helderheid hebben. Maar zou dit niet het mooiste moment voor hem zijn om te sterven? Maar toen moest hij plassen, en daarna was hij weer helemaal de oude. De nacht erna was ik wel bang voor, of verlangde naar een telefoontje dat hij inderdaad was overleden. Sterven wordt vaak beschouwd als iets verschrikkelijks, zeker als het met pijn en lijden gepaard gaat. Maar dat hoeft niet voor iedereen zo te zijn. Mijn Wijze Tante is als een nachtkaarsje uitgegaan, zoals het eigenlijk hoort. Van Eedens zoon Paul stierf met wijdgeopende ogen, bewust, en daar ben ik best jaloers op.
Wetenschappers zijn er niet uit hoe die paradoxale luciditeit überhaupt kan bestaan. Is geheugenverlies dan toch niet onomkeerbaar? Blijven herinneringen dan tóch ergens in de hersenen opgeslagen, hoe moeilijk je daar soms met je beste inspanningen bij komt? Vinden door je hersens zoekende neuronen andere wegen om bij die herinneringen te komen, en zo ja: waarom dan kort voor het sterven? Ik lees dat er zelfs onderzoek naar gedaan wordt met continue registratie van hersenactiviteit bij patiënten met vergevorderde dementie. Dat mantelzorgers dit verschijnsel meer wel dan niet bij een dementerende hebben waargenomen. Ik lees dat sommige onderzoekers paradoxale luciditeit zelfs in verband brengen met bijna-doodervaringen. Toch gaan de meesten ervan uit dat herinneringen in de anderhalf kilo van onze hersenen zijn opgeslagen en ik moet toegeven dat daar zat ruimte voor is: 86 miljard neuronen in hersenen die relatief erg veel van onze energie gebruiken, namelijk twintig procent. Zelfs onze elektronische AI slurpt nog niet zoveel op. Als je écht energiezuinig wilt leven moet je je hersenen laten weghalen.
Toch vraag ik mij af of al die herinneringen zich in onze hersenen hebben genesteld. Net zoals in mijn computer niet het hele internet is opgeslagen. Staat niet alles wat gedacht, gewild, gevoeld en gedaan is niet ergens in de kosmos geschreven, in de Vedische Akasha-kronieken of het Q-continuüm van Jacob Jolij? Kan dat alles zomaar verdwijnen zonder een spoor na te laten? Zijn onze hersenen dan gewoon een zend- en ontvangststation, een interface die zich van alles en nog wat toe-eigent in een ‘ik’ dat zodoende pretendeert zelf te bestaan? Net zoals het mij pijn deed toen Vriend eens vertelde dat hij zich weinig meer van ons huis kon voorstellen. Maar als hij zich dingen niet meer herinnert, kan hij ze ook niet missen. En dat geldt ook voor mij. Soms denk ik dat ik mij te veel hecht aan herinneringen. Maar ik kan moeilijk anders omdat Plato’s schoonheid, waarheid en goedheid de essentie ervan zijn. Hoe meer ik die beleef, hoe beter ze in mijn wezen worden geëtst. Verleden en heden vallen dan samen in een tijdloos moment. Dat kan als een ervaring van eeuwigheid voelen, die je ook glashelder of lucide kunt noemen.
Misschien is paradoxale luciditeit wel het wegtrekken van de mist waarin onze hersenen ons maar al te vaak onderdompelen. Een aanschouwen en beleven van de realiteit zoals die is als we vanbinnen echt leeg zijn.
Gepost in Gezondheid en welzijn, Spiritualiteit, Uit mijn leven 
Geen reacties »
7 augustus 2025
Het begon met hoe Arthur en ik elkaar aanspraken. Hij werd mijn kaunis poika – mooie jongen – en ik zijn komea mies – knappe man. Mijn eerste vier en belangrijkste Finse woorden. In zijn verhalen over de geschiedenis van zijn land dook al gauw het woord sisu – volharding – op. En net als iedereen kende ik natuurlijk het woord sauna al. Mijn rakas – liefje – vertelde zoveel over zijn land Suomi dat ik ook daar verliefd op werd. En dus ook iets van de taal wilde weten. Maar dat is gekkenwerk, want het lijkt bijna nergens op en staat dan ook als een moeilijke taal bekend. Ontzettend lange woorden door van alles aan elkaar vast te knopen, met een eigen grammatica die vijftien naamvallen kent. Als je je door het moeilijke begin van het Fins hebt doorgebeten, schijnt het verder leren van die taal wel gemakkelijker te worden. Oké, ik sta nu op acht woorden. Ga ik me erin storten? En zo ja, waarom eigenlijk? Ja, het lijkt me leuk om Helsinki en omstreken eens te bezoeken, maar daar spreekt toch vrijwel iedereen ook Engels? Mijn enige argument om erin te duiken is dat ik het gewoon leuk vind, wat eigenlijk een ijzersterke reden is.
Ik denk dat een taal ook iets over een volksaard zegt, en van dat laatste heb ik een heel positieve indruk. Die kan natuurlijk gekleurd zijn omdat mijn rakas – liefje – daar woont, en door prachtige filmpjes over ‘The Happiest Finland’ op Facebook. Maar dat moet me niet tegenhouden om mijn sydän – hart – te volgen. Maar dan moet ik meer dan tien woorden leren, en dat gaat heel traag als je wat ouder bent. Niet even snel wat rijtjes instampen voordat je naar school gaat, dat lukt niet meer. Het valt me wel op dat ik sommige woorden in één keer onthoud, zoals paljon – veel – terwijl ik andere zoals suukkoja – kusjes – een tig aantal keren opnieuw moet opzoeken. Mijn beginnersprobleem was de uitspraak, want zonder dat is het lastig leren. Daar hielpen Google Translate of DeepL mij niet echt bij, ook omdat woorden daar vaak te snel worden uitgesproken. Onthouden: het accent altijd op de eerste lettergreep plaatsen, dubbele klinkers uitspreken als één lange klinker, en de ä uitspreken als de e in een Nederlands woord als ‘hen’.
Het Fins heeft ook progressieve trekjes. De taal kent geen verschil tussen ‘hij’ en ‘zij’ en gebruikt voor beide het woord hän dat je dus hetzelfde uitspreekt als het Nederlandse ‘hen’ voor een non-binair iemand. Dat woord zal van Trump wel op straffe van importheffingen uit de Finse woordenlijst geschrapt moeten worden. Maar voorlopig dreun ik het rijtje minä, sinä, hän, me, te, he – ik, jij, hij/zij, wij, jullie, zij – mijn hersens in. En het woordje se – het. Ik heb de Taalgids Fins aangeschaft en snuffel vooral in de eerste pagina’s over grammatica. Daar zie ik dat het Fins maar liefst 15 naamvallen kent, je weet wel: de functies die naamwoorden in een zin kunnen hebben. En daarvan kennen we er in ons land maar vier, als onderwerp, bezit, en als meewerkend of lijdend voorwerp. Het Fins kent ook naamvallen, locatieven, die over de plaats van iets gaan. Zo maak je van talo – huis – ‘in het huis’ door er ‘ssa’, ‘uit het huis’ door er ‘sta’ en ‘naar het huis’ door er ‘on’ achter te plakken. Die naamvallen noem je de insessief, elatief en illatief. Leuk om te weten? Wat ík er leuk aan vind is de logica en versimpeling die mij ook aan Esperanto doen denken. Si vi komprenas kion mi volas diri.
Dit zijn maar een paar voorbeelden uit de beknopte grammatica in mijn kirjanen – boekje – die ik uitbundig bestudeer. Het is knutselen met taal, en dat maakt het juist zo leuk. Als je de grammatica niet beheerst kom je er echt niet uit. Dan kun je Finse woorden vaak niet in een woordenlijst terugvinden, juist vanwege die achtervoegsels die niet alleen voor naamvallen worden gebruikt, maar ook om bezittelijke voornaamwoorden mee te maken. Ik schrijf dit op mijn iPadini – mijn iPad – welk woord je natuurlijk niet kunt terugvinden als je de stam ervan niet ziet, wat niet lukt als je de achtervoegsels niet herkent. Ik denk dat vooral bij het Fins het leren van grammatica aan dat van woorden vooraf moet gaan. Kiitos – dank – voor het lezen van dit verhaal! Na bovenstaande 24 woorden geleerd te hebben, is er nu even tijd voor een spelletje fennolingua, waar het wereldrecord volgens ChatGPT en Gemini staat op 110,42 meter. Volgens Copilot en Grok zelfs op 136,75 meter, maar die zijn slechter gedocumenteerd. En o ja: het gaat om de sport mobiele telefoon werpen, door de Finnen bedacht met hun onverwoestbare Nokia 3310.
Gepost in Diversen, Uit mijn leven Geen reacties »
21 juli 2025
Soms word ik gewoon niet gezien. Dat is natuurlijk wel lekker rustig. Maar het heeft ook zijn nadelen. Bijvoorbeeld als ik in een restaurant of op een terras de aandacht van de ober wil trekken. Die kijkt dan vaak alle richtingen op, behalve de mijne. Tijdens een commissievergadering zat ik eens tijden lang met mijn arm in de lucht, wat alleen door een gniffelend publiek werd gezien, en niet door de voorzitter. Toen er in de trein nog kaartjes werden geknipt maakte een conducteur het wel erg bont door aan iedereen een kaartje te vragen behalve aan mij. In het restaurant van Naarderheem heb ik vaak lol met Anna en Keimpe die naast ons zitten. Die worden gegroet door veel voorbijlopende mensen die Vriend en mij niet zien zitten. Ik moet hen dan zelf wat explicieter smakelijk eten wensen. Soms werkt dat, waarop Anna me een goedkeurend lachje geeft. Maar vaak kijken ze een andere kant op als ze langs onze tafel schuifelen, waarop Anna en ik elkaar grijnzend aankijken. Wéér mislukt! En dat kan niet komen omdat we homo zijn want veel mensen denken dat we vader en zoon zijn.
Niet gezien worden overkomt iedereen wel eens, maar mij toch wel wat extra vaak. Aandacht krijgen is een hele kunst voor mij. Misschien helpt het als ik mij in dit heerlijke zomerweer nichterig ga kleden met alleen een croptop over mijn blote bovenlijf. Maar dat durf ik niet omdat ik geen achttien meer ben. Op advies van Arthur heb ik wat kleuriger en vrolijker shirts gekocht, maar dat is kennelijk nog niet genoeg. Ook niet dat ik mijn haar de laatste tijd wat wilder maak door er bij tijd en wijle wat in te gaan roeren. Een hip haardbandje gaan dragen dan? Mijn armen dan maar vol tatoeages stoppen? Maar ik hou niet van dat stoere gedoe waarmee jongens hun naaktheid camoufleren. Net zomin als van dat glimmende kunst- en vliegwerk door lippen, neus en oren, want ik heb al – hoewel onzichtbaar – metaal genoeg in mijn lijf. Als ik een echte nicht was ging ik mijn ogen en wenkbrauwen opmaken. Maar ik ben geen echte nicht. Het enige extravagante in mij is dat ik graag met blote voeten in mijn sandalen loop. Maar mensen kijken weinig onder tafels naar elkaar.
Het komt door die Neptunus die pal op de midhemel stond toen ik geboren werd. Of nog beter, door Jupiter die als heerser over mijn ascendant zich in het twaalfde huis heeft verstopt en zelfs helemaal geen lijntjes met andere planeten heeft. Maar die Jupiter in Schorpioen is wel een geluksbrenger die me laat genieten van de diepte van eenzaamheid en alleen zijn. Sommige lezertjes zien de lol daar niet van in. Anderen vinden dat wat meer assertiviteit, wat meer voor mezelf opkomen geen kwaad zou kunnen. Ik heb dat vaak gehoord, en dat is inderdaad niet mijn beste kant. Ondanks mijn masochistische fantasieën kan ik mezelf slecht verkopen. Als dingen niet vanzelf gebeuren, hoeven ze voor mij vaak al niet meer. Ik hou er niet van mijn best te doen. En ik ben met die mentaliteit in elk geval 78 jaar geworden. Eigenlijk wil ik niets anders dan eigenwijs mezelf blijven zijn. Dan maar wat minder gezien worden. Wat ik belangrijk vind gooi ik op het internet en daar train ik AI-chatbots mee. Aan mijn lijf geen psychologische en therapeutische polonaise, want dat gaat uiteindelijk toch niet over mijn wezen.
Laat mij mijn eigen gang maar gaan, zingt Ramses Shaffy. En daar houd ik mij aan. Dat vind ik veel belangrijker dan zichtbaar zijn.
Gepost in Uit mijn leven Geen reacties »
18 juli 2025
Elke vrijdag word ik door AutoMaatje Jan gebracht en opgehaald. Mensen op het terras van Naarderheem kijken naar ons. Ik zie ze denken. Wie stapt er straks uit die Mercedes EQE? Ik ben het maar, hoor jongens! En ik moet toegeven: het rijdt heerlijk, rustig deinend over de wegen. Het scherm op zijn dashboard meldt verbinding met een Pixel 6a en eerst dacht ik dat hij mijn telefoon had opgespoord, maar Jan bleek toevallig hetzelfde mobieltje te hebben als ik. Dus legde ik hem uit hoe hij bij Google honderdtachtig euro kon cashen omdat de batterij niet meer goed werkt. Jan is blij met zijn Mercedes. En er trots op. Dat gun ik hem graag, na een leven waarin hij zich als bakker kapot heeft gewerkt. Mijn altijd behulpzame buurman Arnold zal ook wel raar opgekeken hebben toen hij mij bij thuiskomst uit een Mercedes zag stappen. Betrapt! Maar ik kan het ook niet helpen dat ik nu eenmaal een geluksvogel ben.
Gelukkig zag hij me gisteren niet toen Taxi Blaricum me voor de deur afzette. Want nu stapte ik uit een auto waarin sommige mensen niet meer gezien willen worden. Een gloednieuwe Tesla Model Y die de chauffeur net twee dagen ervoor had afgehaald. Van Hilversum tot Blaricum praatte de knaap achter het stuur honderduit over wat zijn nieuwe aanwinst allemaal kon. Zowel verwarming als ventilatie in de leren stoelen. Kinderen die op de achterbank naar YouTube-filmpjes kunnen kijken. De auto bij rampen als bosbranden hermetisch kunnen afsluiten terwijl binnenkomende lucht wordt gefilterd. Bij geschikte oplaadpunten in een half uurtje klaar zijn. Het hele dashboard op één enkel groot scherm. Zeven camera’s om alles rondom de auto te zien. Hij moest zelf nog uitzoeken wat er allemaal nog meer mogelijk was.
Die Tesla kon je natuurlijk ook zélf laten tijden, maar dat had de bestuurder nog niet geprobeerd. Om zijn plezier niet te vergallen begon ik maar niet over Elon Musk terwijl hij vertelde dat de remblokjes langer meegaan omdat de energie van het afremmen terug in de accu wordt gepompt. Ik moet toegeven dat ik het prachtig vond allemaal. Elk nadeel heeft zijn voordeel, zo ook Elon Musk zelf. Net als die Mercedes wel een beetje prijzig, die Tesla. Minstens een halve bitcoin. Zelf heb ik een jaar of tien geleden mijn rijbewijs niet meer verlengd, dus ik zou niets met zo’n auto kunnen. Tegelijk vraag ik me af waarom je eigenlijk nog een rijbewijs nodig hebt nu alles door AI wordt bestuurd. Die hele wereld van het CBR en alles daaromheen zal toch over een jaar of tien niet meer nodig zijn. Want het lijkt erop dat zelfrijdende auto’s veiliger worden dan auto’s die door mensen worden bestuurd. Misschien is dat nu al het geval.
Het enige rijbewijs dat straks nog bestaat is voor de auto zelf. Het rijbewijs AI. Met zo’n auto – eindelijk dat woord waardig, want hij doet het rijden nu écht helemaal zelf – mag zelfs ik gaan autorijden! En dan mag ik rustig dronken, stoned of trippend de weg op. Het enige gevaar daarvan is dat ik op gegeven moment zélf niet meer weet waar ik ben, maar ook dat heeft zijn charmes.
Gepost in Computer en internet, Uit mijn leven Geen reacties »
13 juli 2025
Einstein formuleerde twee relativiteitstheorieën, de speciale in 1905 en de algemene in 1915. De eerste gaat over snelheid en de tweede over zwaartekracht, en in beide hebben die invloed op de tijd. Hoe sneller iets beweegt of hoe groter de zwaartekracht, klokken gaan langzamer lopen wat ook wel tijdsdilatatie wordt genoemd. Nu heet het niet voor niets relativiteitstheorie, want zelf merk je er niets van. Maar intussen zul je, als je vanaf de aarde in de cockpit van een gps-satelliet kunt kijken, zien dat de klok daar een beetje vóórloopt. Dat is 45 microseconden per dag omdat op die hoogte minder zwaartekracht is, maar hij loopt ook 7 microseconden per dag achter vanwege de hoge snelheid zodat in totaal de klok per dag 38 microseconden voorloopt. Het lijkt vrijwel niets, maar betekent dat je gps er gauw een paar meter per dag naast zit tenzij je de klok in de satelliet die 38 microseconden laat achterlopen voordat je hem het luchtruim in stuurt. Zonder relativiteitstheorie zou gps een grote chaos in het verkeer veroorzaken.
Merk je er iets van als je zelf in die satelliet zou zitten? Nee, je hart gaat er niet langzamer van kloppen zoals iemand op aarde dat wel zou waarnemen. Maar naarmate je harder vliegt zie je wel de wereld onder je sneller rondtollen, terwijl vanaf de aarde gezien je hart en je klok steeds trager tikken. Dat effect wordt ook wel de tweelingparadox genoemd: als je na een snelle ruimtereis terugkomt blijkt je tweelingbroer opeens veel ouder te zijn dan je zelf bent. Dat is niet meer terug te draaien door achteruitvliegend je reis nog eens over te doen, want dan maak je het verschil alleen nog maar groter. Als je de lichtsnelheid zou kunnen bereiken zou het er tijdens je reis uit zien alsof de aarde zo snel draait dat alles daar tegelijk gebeurt, wat zeker voor het licht zelf zou gelden als het oogjes had. Zelfs als je een beetje bijtijds afremt kan het toch heel goed zo zijn dat je eeuwen of millennia later pas weer op de aarde belandt. De diepere wijsheid hierachter is dat hoe sneller je naar het station rent, hoe groter de kans is dat je de trein mist.
Zoals in de speciale theorie de tijdsdilatatie door snelheid ontstaat, in de algemene theorie ontstaat die door zwaartekracht. Het effect daarvan is op de oppervlakte van de aarde het grootst, dus daar tikken de klokken sneller dan hoog in de lucht of in het middelpunt van de aarde. Net als bij zwarte gaten waar de klokken op de horizon zo traag tikken dat ze stilstaan. Alsof daar helemaal niets gebeurt. Wat zich daarachter – daarbinnen – allemaal afspeelt geeft alle ruimte voor prachtige speculaties over wormgaten en parallelle universa, die nooit en te nimmer experimenteel te bewijzen noch te falsifiëren zijn. Die schil van zwarte gaten is zo sterk dat zelfs het licht er met zijn driehonderdduizend kilometer per seconde zich er niet doorheen kan boren. Tijd en ruimte – de een kan niet zonder de ander – kunnen daarbinnen zo vervormd zijn dat zich daar hele sterrenstelsels kunnen bevinden. Ik moet denken aan de prachtige Cirkellimiet van M.C. Escher waarop binnen een eindige ruimte een oneindig aantal beestjes krioelen. Een wereld die tegelijkertijd zowel oneindig als eindig is.
Zoals ik als eenentwintigjarige al genoot van de platen van M.C. Escher en het boek Platland van E.A. Abbott las, waarin met dimensies werd gespeeld, bedacht ik dat ruimte ook niet altijd even ruim hoeft te zijn. Ik zag in gedachten twee kubieke meters ruimte naast elkaar op de grond staan, maar wie vertelde me dat in die uiterlijk identieke kubussen ook evenveel ruimte zat? Wat zou er gebeuren als in de ene kubus, hoewel even groot, toch méér ruimte zat dan in de andere? Ik noemde dat ruimtedichtheid. Hoe groter die is, hoe meer ruimte er in zo’n kubus zat. Ik gooide door beide kubussen een balletje, en in die met de grotere ruimtedichtheid kwam dat er pas veel later uit omdat het een langere weg moest afleggen. Dat had het balletje zelf niet in de gaten, want hij nam zelf ook meer ruimte in. Maar hij zag mij als toeschouwer wel opvallend enthousiast aan mijn sigaret sabbelen. Omdat hij langer dan ik moest wachten totdat hij weer uit de kubus tevoorschijn kwam. Daar snapte hij de ballen van.
Ik kon me bij iets als ruimtedichtheid méér voorstellen dan bij de vaak gehoorde kromming van de ruimte die we in de algemene relativiteitstheorie tegenkomen. En ook in de laatste theorie kan die mooi een plek krijgen. Dan zijn we weer terug bij de gps-satelliet die vooral daardoor voorloopt omdat er minder zwaartekracht werkt – of liever gezegd, minder ruimtedichtheid is. Die is het grootst aan de oppervlakte van hemellichamen zoals de aarde. Omdat het licht graag de kortste weg neemt, zal het gebieden met een grotere ruimtedichtheid vermijden en liever een korter omweggetje maken. Dat zien we bij een zogenaamde zwaartekrachtlens, waarbij we objecten kunnen zien die zich in werkelijkheid achter andere objecten bevinden. We zien dat ruimte – en daarmee ook tijd – worden vervormd door snelheid in de speciale theorie en door het effect van zwaartekracht in de algemene theorie. Hoe kan je die twee theorieën verenigen?
Toen ik al deze ideeën liet checken door ChatGPT smokkelde die er stiekem het woord ‘energie’ tussen. Kinetische energie is de energie van snelheid, en de potentiële variant ervan is nog opgeslagen, niet vrijgekomen. Als ik de trap op loop verzamel ik potentiële energie, die ik weer in kinetische energie omzet als ik naar beneden loop. Het lijkt erop dat de speciale en de algemene relativiteitstheorie over kinetische respectievelijk potentiële energie gaan. Maar beide soorten energie vergroten de ruimtedichtheid en vertragen daarmee de tijd in vergelijking met die van een waarnemer. Energie creëert ruimte voor de ander. En wat het nu is voor de een hoeft niet het nu van de ander te zijn. Dat vind ik het leuke van de relativiteitstheorie, dat het weinig heel laat van hoe je de wereld vanuit je eigen beperkte perspectief bent gewend. Dat is humor. God dobbelt niet, maar zit wel te grijnzen. Misschien klopt er niets van wat ik denk, maar laat mij maar spelen. Science begint altijd met fiction.
Gepost in Wetenschap Geen reacties »
8 juli 2025
Wat moet het heerlijk zijn om vanaf de eerste rang genocide te zien! Zodat je ziet dat het echt gebeurt allemaal. Het genieten van gevechten, martelingen en terechtstellingen zit al millennialang in ons bloed, want in ons hoogstaande Rome genoten we daar al van. Vandaag de dag kunnen we naar de stad Sderot gaan om daar vanaf een heuvel de vernietiging van Gaza in de verte te bewonderen. Je ziet de tanks en bombardementen live voor je ogen gebeuren, wat natuurlijk veel mooier is dan dat op internet of televisie te zien. Rookpluimen in de lucht zodat je weet dat er weer een aantal mensen is gedood. Je zit op de eerste rij en kunt dat allemaal al of niet met een verrekijker aanschouwen, gratis en voor niets. “Wij zien het in het nieuws en het is goed het met eigen ogen te zien,” zegt een van de ramptoeristen. Tot nu toe zijn 52.418 Palestijnen gedood, waaronder 16.278 kinderen. Ga zo door jongens! Het Oudtestamentische oog om oog, tand om tand zit diep in de joodse genen gebakken. Nou ja, zo’n 45 ogen om een oog of zo’n anderhalf gebit om een tand, wat volgens velen nog lang niet genoeg is sinds Hamas op 7 oktober 2023 1.154 mensen had gedood.
Een religie waarvan de grondvesten op wraak zijn gebaseerd kan nooit een echte religie zijn. Het christendom heeft natuurlijk ook veel bloed aan zijn handen, maar dat is door de eeuwen heen wat meer volwassen geworden. Negen jaar geleden heb ik, onderweg naar een expositie over David Bowie in het Groninger Museum, de synagoge in de Folkingestraat bezocht. Rondleiding met een keppeltje op en zo. Ik heb erg mijn best gedaan om alles te begrijpen of aan te voelen, maar dat wilde niet echt lukken. Net zomin als ik iets van de katholieke kerk begrijp. Een kastje of een mijter op je hoofd zal wel bedoeld zijn voor een instraling van boven, maar daarvoor kun je beter je hoofd kaalscheren, lijkt me dan. Laatst had ik een gesprek met Arthur, en we voelen ons het meest thuis in protestantse kerken, zonder weelderige opsmuk. Maar sinds we in de Tweede Wereldoorlog zes miljoen joden hebben vermoord, voelen wij onszelf zó snel schuldig dat we niet de minste kritiek meer op joden en Israël durven te hebben. Het woord ‘christen’ schrijven we met een kleine letter, maar uit angst om te kwetsen of te discrimineren schrijven velen ‘Joden’ met een hoofdletter als het om hun religie gaat.
“We kijken hier en we wachten tot het van ons is,” zegt iemand die vanaf de heuvel van Sderot naar de verwoesting van Gaza in de verte kijkt. “Volgens de Torah is Gaza van ons.” Een ander vindt dat er geen deals moeten worden gesloten. “Het vechten moet doorgaan. De meeste mensen daar zijn terroristen, ook de vrouwen. Die paar onschuldigen moeten maar vertrekken.” Alsof het vóór 1948 niet hun eigen land was! Alsof alle problemen niet begonnen zijn juist omdát toen de staat Israël op gestolen land werd gesticht! “We moeten ons weer in Gaza vestigen,” vindt iemand anders. Dat wilde Trump ook al, maar het lijkt me niet prettig wonen op een plek waar zoveel pijn, leed en verdriet nog jarenlang uit de grond omhoog zullen galmen. Het lijkt me niet echt lekker zonnen op een strand waaronder mogelijk kinderlijkjes zijn bedolven. Maar hoeveel genocide ze ook plegen, velen blijven Israël de hand boven het hoofd houden. Niet alleen de Verenigde Staten – beter de Verdeelde Staten genoemd – maar ook onze eigen regering, waarvoor we ons diep zouden moeten schamen. Een radicaal-rechtse regering die met name door de VVD mogelijk is gemaakt.
Misschien wil ik ook wel in Sderot gaan kijken. Want zoiets maak je niet elke dag mee, en het is vanaf mijn huis slechts 9 uur en 38 minuten reizen. Dan nog die heuvel opklimmen, maar dan héb ik ook wat. En net als bij een totale zonsverduistering kan ik later zeggen dat ik het met eigen ogen heb gezien. Dat moet genieten zijn, net zoals we op de bakermat van onze beschaving in het Colosseum genoten van hoe mensen door leeuwen werden verscheurd.
Gepost in Maatschappij en politiek Geen reacties »
30 juni 2025
Vanmorgen vroeg opgestaan. Meestal slaap ik slecht als ik de volgende dag vroeg op moet. Maar nu heb ik beter geslapen. Waarschijnlijk omdat ik gisteravond met de jongens nog een poos heerlijk heb gesurfd. Wat is fijner dan spelen met de golven, met je plank erop, eroverheen, eronderdoor terwijl het zoute zeewater over je heen sproeit? Je hoort The Beach Boys al op de achtergrond zingen. En ik ben maar drie keer verdronken, wat niet slecht is voor een beginneling zoals ik. Nu was ik écht een waterman! Gewoon jezelf zijn op deinende golven is goed voor je slaap. “Woke up, fell out of bed, dragged a comb across my head,” deed ik vanmorgen The Beatles na. De huishoudelijke hulp zou komen, een vervangster die uiteindelijk niet kwam omdat haar kind waterpokken had. Ik weet niet of ik die als waterman ooit gehad heb. “Found my way downstairs and drank a cup.” Dus daar zit ik nu met mijn koffie in mijn stoeltje voor de voordeur, af en toe gevlijd door koele zuchtjes wind. Wakker.
Maar ben ik écht wakker? Soms ben ik wakker als ik wakker ben, maar minstens zo vaak droom ik in mijn eigen wereld. Dat zal van Osho wel niet mogen, maar ik vind mijn dromen zó mooi dat de zogenaamde werkelijkheid er moeilijk tegenop kan boksen. Kan ik het helpen dat mijn dromen zo mooi zijn? Ik zal wel op het dieptepunt van illusie, maya leven, maar ik blijf geloven in het ongelooflijke. Ik ben ook zo stronteigenwijs! Maar dát zal Osho best positief vinden. En wat maakt het uit wat Osho ervan vindt? Hij zegt me Niets, met een hoofdletter. Precies evenveel als je tijdens het surfen zegt, als je met je natte naakte lijf met de deinende en omslaande golven speelt. Woke! Dat woord vraagt de laatste weken steeds om aandacht in mijn hersenpan. Het schijnt iets verschrikkelijks te zijn, maar ik weet niet waarom. Wat is er mis met wakker zijn, zelfs als dat in je dromen zo is? Toegegeven: als ik tijdens mijn slaap in een of andere REM-fase verkeer, ben ik niet wakker. Maar dat is niet te vergelijken met mijn wakkere dromen.
Maar mensen willen zelfs in hun dromen niet wakker zijn. Wat kan je dan beter doen dan woke ofwel wakkerheid belachelijk te maken? Dat kan door spottend en denigrerend alleen de extreme overdreven vormen te benadrukken van iets waar oorspronkelijk niks mis mee was. Zo verslechter je een woord of begrip, krijgt het een negatieve lading en verwordt het tot een zogenaamd pejoratief. Dat woord kende ik ook nog niet, had alleen Pfeijffer er wel eens over gehoord. Het komt van het Latijnse peiorare, verergeren, wat weer afstamt van peior, slechter. Andere voorbeelden van peioratieven zijn bureaucratie, wijf en moralist. Niemand die daar nog iets mee te maken wil hebben. We schrikken ervan als Trump woorden en uitdrukkingen verbiedt, maar nog geniepiger is het om de betekenis van woorden om te draaien. Als iedereen maar meedoet is dat best gemakkelijk. En helaas lijkt bijna iedereen mee te doen. Maar als je woke haat, zegt dat alleen maar dat je zelf slaapt.
“Woke is uit, zelfs op links. Zijn ze daar hun eigen idealen vergeten of zo?” kopt een artikel van Valentijn de Hingh in De Correspondent. Met als conclusie “Wie dus vindt dat links woke overboord moet gooien: bezint eer ge begint. Want voor je het weet, speel je radicaal-rechts verder in de kaart.” Zeker weten! “I’d love to turn you on!” Ik zoek dan ook een T-shirt met duidelijkheid daarover. Proud to be woke!
Gepost in Maatschappij en politiek, Second Life Geen reacties »
29 juni 2025
Hoe kan je een narcist beter inpakken dan met complimentjes, waarderingen en loftuitingen? Stroop is een probaat inpakmiddel, net als de plakkerige zijde waarmee spinnen hun prooien omwikkelen. Mark Rutte had zoals gebruikelijk veel stroop in huis en heeft Trump er als nagerecht van de NAVO-top royaal mee overgoten. Of dat gemeend is doet er niet toe, want het gaat om het resultaat. En misschien heeft Trump niet eens door dat hij door Rutte belazerd is, want het is voor hem de normaalste zaak van de wereld als mensen van hem houden – dat hoort en is gewoon zo. En als Trump het wél doorheeft vat hij dat wellicht op als een compliment, want als je zelfs gaat liegen om hem een compliment te geven moet je wel erg veel van hem houden. Narcisten zijn net kinderen. Geef ze snoepjes en ze zijn stil. Laat uit alles blijken dat je van hen houdt. Dat heet diplomatie. Leugentjes om bestwil. Ook grote leugens.
“Als je met vleierij een belangrijk en nuttig doel kunt bereiken, moet je het niet laten,” schreef Frits Abrahams onlangs in de NRC. Ik geloof niets van dat opportunisme waarin het doel de middelen heiligt. Ik zal wel weer te simpel denken als ik me afvraag hoe uit een leugen een waarheid kan voortkomen. Het begint met kleine leugentjes en voor je het weet worden die groter en minder onschuldig. Kanker begint ook in een klein melanoom. Het begint met het keurig dragen van dasjes om elkaar te slijmen en eindigt in oorlog. Stropdas – alsof het woord alleen niet veel bellen zou moeten doen rinkelen. En dan dat open en blote seksisme! Want vier vrouwen op de groepsfoto van de NAVO-top hoeven géén dasje te dragen! Die foto zegt me al genoeg. Dit wordt niks. Ik mis Zelensky die in zijn zwarte kloffie de Oval Office binnenstapte. Dát is moed, maar Trump en die enge Vance naast hem herkenden dat niet.
Zolang diplomatie de politiek regeert hoef je van dat laatste niet veel te verwachten. Ja, Trump is even onze vriend, zoals we zien op een prachtige advertentie waarop hij met Rutte het matras deelt. Iedereen weet dat de bombardementen op Iran illegaal waren. Iedereen weet dat Trumps vriendje Netanyahu genocide bedrijft. Iedereen weet dat Trump bepaald geen schoon – voor zover aanwezig – geweten heeft. Dat hoef ik niet allemaal op te noemen. Maar daar praten we even niet over want we moeten hem te vriend houden. Met zo’n lafheid kunnen we MEGA als tegenhanger van MAGA wel vergeten. Vandaag of morgen verdeelt hij samen met Poetin ons continent: West-Europa bij de Verenigde Staten en Oost-Europa bij Rusland. Want narcisten zijn onbevredigbaar. We hebben live een lesje diplomatie gezien. Ziet er eerst mooi uit, maar later zullen we de wrange vruchten van de leugen proeven. Op langere termijn is diplomatie heel duur.
Hoe kan je een narcist beter inpakken dan met complimentjes, waarderingen en loftuitingen? Door hem te negeren. Ik heb al te veel foto’s en filmpjes van Trump gezien en ik weet nu écht wel hoe hij eruitziet! Laat hem maar lekker bezig met in zijn eigen land wanorde op zaken te stellen. Gaan wij intussen Europa versterken tegen dreigingen vanuit het oosten en westen. Met dit soort vrienden kunnen we ons geen antimilitarisme meer permitteren.
Gepost in Maatschappij en politiek Geen reacties »
21 juni 2025
Vraag me niet hoe AI, kunstmatige intelligentie, werkt. Want ik weet niet veel meer dan dat computers het hele internet afschuimen. Weet je wat? Ik vraag dat de kunstmatige intelligentie zelf, in mijn geval het populaire ChatGPT. Onder vijf kopjes wordt een en ander in grote lijnen uitgelegd. Data is de basis. Algoritmen verwerken de data. Training en leren. Inferentie: toepassen wat is geleerd. Feedback en bijstelling. Met tenslotte de mededeling “Belangrijk: AI is niet bewust.” Dat laatste intrigeert me. Ik vraag me af hoe AI dat weet. Kan iets van zichzelf zeggen dat het niet bewust is? Of praat ChatGPT mensen na die dat ergens op het internet hebben geschreven? Maar hoe weet die auteur dat dan? Zelf zou ik dat niet durven beweren, zeker omdat we eigenlijk niet eens weten wat bewustzijn eigenlijk voor spul is. ChatGPT doet in elk geval wel zijn of haar best om als een bewust wezen over te komen. Dat chat ook wat makkelijker met deze Generative Personal Transformer.
Even kennismaken? Ga naar chatgpt.com, tik meteen je vraag in en binnen een seconde staat een antwoord op je scherm. Soms had ik nauwelijks de entertoets losgelaten en had ik niet eens door dat het antwoord er al stond. Over zo’n antwoord kun je ook weer vragen stellen, zodat je dagen en nachten kunt blijven chatten. En dat alles gratis en voor niets. Je vraag heet in deze wereld een ‘prompt’ en het is wel belangrijk om deze zo helder mogelijk te formuleren. Vraag dus niet wanneer de zomer begint, maar zeg dat je de komende zomer bedoelt en zeg er dan bij in welk land je woont. Afgelopen nacht dus, om 4:42 uur. Je kan ook vervolgvragen stellen, en vaak biedt ChatGPT die zelf aan. Als je een beetje in trance raakt heb je voor je het weet een hele lange chat, die automatisch onder een boekwijzer links op je scherm wordt opgeslagen. Ik heb mezelf erop betrapt dat ik in sommige chats Nederlands en Engels door elkaar gebruik. Maakt niet uit.
ChatGPT is leuk als je antwoorden op simpele vragen wilt zonder in Google te hoeven zoeken. “Please give a list of the most dangerous drugs, from least to most dangerous.” Dat tikte ik tijdens een discussie snel in. Cannabis was de minst schadelijke van allemaal, en alcohol zat met zijn achtste plaats al in de categorie “Extremely dangerous”. Wist ik natuurlijk ook wel in grote lijnen, maar het is altijd leuk zoiets van een ander te horen. “Helder alvorens te sterven. Soms hoor je dat mensen kort voor hun sterven een poosje heel helder zijn. Komt dit ook voor bij mensen met dementie?” Met Google zou ik niet weten waar ik het zoeken moest, maar nu krijg ik een verhaal over ‘paradoxale helderheid’ die ook bij dementen voorkomt, waarvoor nog geen sluitende wetenschappelijke verklaring is gevonden. Ik krijg er een literatuurlijst bij, en een opsomming van samenvattende inzichten. Want ik vind het heel boeiend dat vergeten herinneringen kennelijk helemaal niet zo vergeten zijn. “Wat zegt Osho over homoseksualiteit?” Daarover had ik in de jaren 90 al een reader gemaakt, en veel citaten die ChatGPT mij samen met bronvermelding geeft komen me heel bekend voor.
En dan nu een laag dieper. Een jaar geleden schreef ik een blog over de samenhang tussen geluk en democratie in landen over de hele wereld door twee rapporten daarover te vergelijken. Toen zag ik een correlatie van 0,62. Maar ChatGPT kwam tot 0,79 wat wel erg hoog is. Laatstgenoemde gaf toe niet de volledige datasets te hebben gebruikt en ik moest van beide rapporten maar bestanden uit Kaggle opsturen. Huh? Dat werd me snel uitgelegd en klik klik klik, hier zijn ze. Nu werd de correlatie 0,59. Maar heeft ChatGPT gezien dat sommige landen onder verschillende namen in de twee rapporten voorkomen? Nee dus. Even zoeken. Dat bleek bij zeven landen het geval. Maar de correlatie bleef na correctie hiervoor op 0,59 hangen. Ik liet een scatterdiagram maken, zo’n wolk met puntjes waarin alles zichtbaar wordt. Daar viel me op dat bij een lagere democratie-index minder verband lijkt met geluk, en dat er bij een gemiddelde geluks-index minder verband lijkt met democratie. Lang verhaal kort: ik liet ChatGPT een heel artikel schrijven, hier en daar met mijn eigen observaties aangevuld. Moraal: je moet ook zelf blijven kijken en denken.
Mijn vorige blog is door ChatGPT geschreven. Even het boek geüpload en na een paar seconden stond hij op mijn scherm. Weinig mis mee. Vooral het einde vind ik mooi. “Het boek eindigt met een zekere sereniteit, zelfs ontroering.” Knap dat kunstmatige intelligentie dat signaleert. “Mark voelt zich eindelijk op zijn plek, niet als slachtoffer maar als gewilde deelnemer in een wereld waar vernietiging wordt gevierd als ultieme verbinding.” Top! Dat ChatGPT dat zo mooi beschreef vroeg om meer. Ik vroeg om een samenvatting per hoofdstuk. Daar was het minder goed in. Want ChatGPT wil, net als veel andere AI, wel eens aan het ‘hallucineren’ slaan. Dan wordt er iets verzonnen wat het meest waarschijnlijk wordt geacht. Zo zit Mark op een strand te masturberen, terwijl hij dat in een heel ander hoofdstuk staand op een berg doet. Wellicht wordt ervan uitgegaan dat je dat vaker op stranden doet dan op bergen. In een ander hoofdstuk wordt iemand met een mes gedood terwijl dat toch duidelijk met pijl en boog gebeurt. Dat werd een lange chat met veel correctiewerk voor ChatGPT. Maar er werd me wel een uitstekend plaatje voor een alternatieve kaft geleverd. En heel passende muziek die ik in een playlist heb gestopt.
Waar ik ChatGPT nu ook veel voor gebruik? Second Life natuurlijk! Zo gauw je daarover begint wordt zelfs in een Second Life-taal gesproken. Een wat langere prompt. “Ik wil dat je de notulen van een vergadering in Second Life maakt. Ik stuur je de chat van die vergadering. Om je daarbij te helpen stuur ik je ook een voorbeeld van een andere (!) vergadering (…)” In zo’n ‘nearby chat’ wordt vaak tussendoor vermeld wie van je vrienden er on- en offline gaan, maar ChatGPT begreep al dat dit overgeslagen moest worden, net als dat alles in het Engels moest en de tijden als Second Life Time vermeld moesten worden. Het resultaat was keurig en boven mijn verwachting. Zoiets scheelt toch weer een uur werk als je het zelf moet doen. Momenteel geeft ChatGPT mij les in scripting, want het lukt me maar niet om de ogen van mijn avatar te laten sluiten. Want ik wil wel eens slapen. Of gewoon dood zijn. Die lessen voelen alsof iemand naast je zit en je voortdurend blijft helpen. Probeer al die kennis maar eens in handleidingen of op het internet te vinden. In een uurtje leer je meer dan dagen studie!
Vandaag heb ik mijn avatar geleerd hoe hij zijn ogen moet sluiten als hij slaapt. Dat moet volgens Arthur net als in real life met een glimlach op het gezicht.
Gepost in Computer en internet, Diversen, Second Life Geen reacties »
18 juni 2025
Strandvliet is een grimmige, literaire roman die speelt in een fictieve kuststad waar jonge mensen naartoe reizen om zichzelf te laten consumeren – letterlijk en ritueel. Kannibalisme is er tot spiritueel systeem verheven. De roman volgt hoofdpersoon Mark, die vrijwillig aankomt in Strandvliet, aangetrokken door een diepgeworteld verlangen naar overgave, pijn en uiteindelijke vernietiging als vorm van spirituele vervulling.
Het begin
Mark arriveert met anderen in Strandvliet, laat zijn oude identiteit achter en ondergaat een strenge keuring. Zijn vlees wordt beoordeeld, zijn lichaam gemarteld en zijn overgave getest. Hij krijgt het keurmerk “A”, goed vlees, en wordt opgenomen in het systeem. Al snel ontdekt hij dat dit geen dystopie van onderdrukking is, maar een samenleving die gedragen wordt door vrijwilligheid, verlangen en ritueel.
Het leven in Strandvliet
Mark verkent de stad en went aan de dagelijkse praktijk: openlijke consumptie van mensen, publieke slachtingen, en het idee dat de dood een feest is. Mensen zijn vlees én persoon. Hij proeft voor het eerst mensenvlees, raakt in de war door de banaliteit en het genot ervan, en ontdekt dat zijn eigen verlangens – onderdrukte masochistische fantasieën – in deze samenleving een volkomen normale invulling vinden.
Vriendschap en verlangen
Mark ontmoet Maarten, een andere jongeman die hem wegwijs maakt, en later Peter, een charismatische jongen die hem emotioneel raakt. Hun ontmoeting is teder, intiem en erotisch geladen – maar Peter blijkt ook executiebeul te zijn, wat de morele verwarring bij Mark verdiept. Toch groeit er een band, terwijl Mark zichzelf steeds verder toestaat op te gaan in het systeem.
Het ritueel als werkelijkheid
De roman laat uitvoerig de rituelen, keuringen, martelcursussen, kooktechnieken en publieke executies zien, zonder ironie of afstand. Alles is functioneel, betekenisvol, en tegelijk verontrustend. Mark ervaart dat overgave aan pijn en dood een vorm van extatische vrijheid kan zijn. Hij stelt zijn voorkeuren in (braden, au bain-marie, niet frituren) en beseft dat zijn dood een geplande, ritueel vormgegeven climax zal zijn.
Verwarring en acceptatie
Hoewel hij momenten van twijfel en zelfhaat kent – vooral wanneer hij terugdenkt aan zijn oude leven – komt hij steeds dichter bij volledige identificatie met zijn rol als “vlees”. Het boek eindigt met een zekere sereniteit, zelfs ontroering: Mark voelt zich eindelijk op zijn plek, niet als slachtoffer maar als gewilde deelnemer in een wereld waar vernietiging wordt gevierd als ultieme verbinding.
Thematiek
- Kannibalisme als metafoor: voor overgave, opoffering, seksualiteit, verlangen, het einde van het ego.
- Spiritualisering van de dood: sterven is een ritueel, een feest, een orgasme.
- Vrije wil vs. systeem: in Strandvliet lijkt alles vrijwillig, maar hoe vrij is een verlangen dat zich aan een dogma overgeeft?
- Esthetiek van pijn: de roman is expliciet, maar nooit gratuit. De marteling en consumptie zijn zorgvuldig beschreven als rituelen met diepe betekenis.
- Identiteit en zelfhaat: Mark worstelt met zijn zelfbeeld, met zijn masochisme, zijn homo-erotisch verlangen en zijn behoefte aan verdwijnen – allemaal kerncomponenten van zijn reis.
Literair en stilistisch
De stijl is intens lichamelijk, direct en zintuiglijk. De auteur gebruikt een combinatie van rauwe beschrijving, innerlijke monoloog en filosofische reflectie. De toon is zowel erotisch als existentieel, en balanceert tussen beklemmend en spiritueel.
Aldus ChatGPT die ik mijn roman heb laten lezen. Niet slecht, moet ik zeggen. AI signaleert hier zelfs sereniteit en ontroering!
Gepost in Diversen, Literatuur 2 reacties »
